Biến trở là gì? – Biến trở là một linh kiện được dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện, nó được sử dụng phổ biến trong các thiết bị điện. Vậy biến trở là gì? Cấu tạo và nguyên lí hoạt động của biến trở là gì? Ứng dụng của biến trở là gì? Hãy cùng hangchavn tìm hiểu về biến trở qua bài viết dưới đây nhé !
Nội dung bài viết
1. Tổng quan về biến trở là gì?
Biến trở là gì? – Biến trở là một thiết bị quan trọng được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực điện với khả năng điều chỉnh điện áp và cường độ độ dòng điện. Biến trở hiện đang được ứng dụng rất nhiều trong thực tế như: Điều chỉnh âm lượng trong các thiết bị âm thanh, kiểm soát độ tương phản và độ sáng của hình ảnh trong TV….
Biến trở có kích thước rất nhỏ, cấu tạo đơn giản nên việc lắp đặt hay sử dụng biến trở cũng khá dễ dàng
1.1. Biến trở là gì?
Biến trở là gì? – Biến trở có tên tiếng Anh là Variable Resistor, là các thiết bị có điện trở thuần có thể biến đổi mức điện áp theo ý muốn. Biến trở cũng có thể được sử dụng trong các mạch điện để điều chỉnh hoạt động của mạch điện.
Bên cạnh tên gọi là biến trở thì nó còn có tên gọi là chiết áp. Lý do linh kiện này được gọi là biến trở bởi vì bên trong linh kiện này có bộ phận trượt (xoay) làm cho giá trị của điện trở thay đổi. Trên thị trường có rất nhiều loại biến trở ứng dụng trong nhiều ngành nghề khác nhau.
Khi nói biến trở 10kΩ thì nó được hiểu là điện trở có thể biến đổi từ 0 – 10kΩ.
1.2. Cấu tạo của biến trở là gì?
Khi quan sát từ bên ngoài, ta có thể dễ dàng nhận thấy được biến trở có cấu tạo gồm 3 bộ phận chính:
- Cuộn dây được làm bằng hợp kim có điện trở suất lớn
- Chân chạy (Con chạy) có khả năng chạy dọc cuộn dây để thay đổi giá trị của trở kháng
- Chân ngõ ra có 3 chân gồm 3 cực được làm bằng kim loại. Đặc điểm của chân ngõ ra là có hai cực được cố định ở đầu của điện trở, cực còn lại di chuyển. Cực di chuyển thường được gọi là cần gạt, vị trí của nó trên dải điện trở là yếu tố quyết định giá trị của biến trở.
Nguyên vật liệu chính được sử dụng để làm biến trở là có vật liệu có trở kháng, cụ thể là:
- Carbon: Đây là vật liệu phổ biến nhất được dùng để làm biến trở, nó được cấu tạo từ những hạt carbon. Loại vật liệu này thường được sản xuất với số lượng lớn do có chi phí rẻ, tuy nhiên hạn chế của nó là độ chính xác thấp.
- Dây cuốn: Loại dây thường được sử dụng là dây Nichrome do nó có độ cách điện cao. Chúng thường được sử dụng trong các ứng dụng đòi hỏi độ chính xác và công suất cao. Nhược điểm của loại nhiên liệu này là độ phân giải chưa tốt.
- Nhựa dẫn điện: Thường được sử dụng trong các ứng dụng âm thanh cao cấp. Tuy nhiên do giá thành cao khiến chúng ít được sử dụng
- Cermet: Loại vật liệu này được đánh giá là có tính ổn định. Tuy nhiên tuổi thọ của chúng khá thấp và giá thành cao
1.3. Nguyên lý hoạt động của biến trở là gì?
Nguyên lý hoạt động của biến trở là gì? – Nguyên lý hoạt động của biến trở là các dây dẫn được tách rời có độ dài ngắn khác nhau. Trên các thiết bị điện sẽ có các núm vặn hay vi mạch điều khiển. Khi điều khiển các núm vặn thì mạch kín sẽ thay đổi chiều dài dây dẫn làm cho điện trở trong mạch thay đổi.
Trong thực tế, việc thiết kế mạch điện từ không thể tránh khỏi sai số. Do đó, khi thực hiện điều chỉnh mạch điện người ta phải dùng đến biến trở, lúc này biến trở có nhiệm vụ phân áp, phân dòng trong mạch
Ví dụ: Biến trở được sử dụng trong đèn để điều chỉnh độ sáng của đèn.
1.4. Ký hiệu của biến trở là gì?
Ngoài việc tìm hiểu biến trở là gì? Cấu tạo và nguyên lý làm việc của biến trở là gì? Nhiều độc giả cũng thắc mắc ký hiệu của biến trở là gì? Khi tìm hiểu về ký hiệu của biến trở trong mạch điện sẽ giúp bạn dễ dàng phát hiện và dễ dàng đọc các linh kiện sử dụng trong mạch điện hay trong một thiết bị điện nhất định.
Tùy thuộc vào từng mạch điện hay thiết bị, dưới đây là các ký hiệu của biến trở trong sơ đồ mạch điện:
2. Phân loại biến trở là gì?
Trên thị trường có rất nhiều loại biến trở, mỗi loại có giá trị điện trở khác nhau. Nó phụ phuộc vào vị trí cực chạy trên dải điện trở. Vì vậy, chúng ta có thể kiểm soát điện áp cũng như dòng điện bằng cách điều chính giá trị điện trở suất.
Biến trở có nhiều loại, với nhiều tên gọi được đặt theo bộ phận điều chỉnh hoặc chất liệu.
- Theo bộ phận điều chỉnh: Biến trở tay quay, biến trở con chạy..
- Theo chất liệu: Biến trở than, biến trở dây quấn…
Dựa trên cấu tạo chân của biến trở, ta có các loại:
- Biến trở hai chân
- Biến trở ba chân (loại phổ biến nhất hiện nay)
- Biến trở 5 hoặc 6 chân
Dựa trên công suất hoạt động của biến trở, ta có các loại:
- Biến trở 5K
- Biến trở 10K
- Biến trở 50K
- Biến trở 150K
Trên thị trường hiện nay có 4 loại biến trở chính đó là:
- Biến trở than: Đây là loại biến trở được sử dụng phổ biến hiện nay. Biến trở than có cấu tạo bao gồm 1 con chạy quanh 1 trục than được cuốn dây dẫn với phần lõi bên trong được làm bằng than.
- Biến trở dây quấn: Dùng các vòng dây quấn với con chạy để thay đổi điện trở trong mạch
- Biến trở con chạy: Được là từ lõi hình trụ dài ,chất liệu sứ có các sợ dây kim loại làm từ niken hoặc nicrom có điện trở suất lớn được cuốn quanh 1 con chạy. Con chạy trượt trên cuộn dây làm thay đổi giá trị biến trở.
- Biến trở tay quay: Nhìn chung, cấu tạo có biến trở tay quay tương tự biến trở con chạy. Tuy nhiên con chạy ở biến trở này sẽ chạy quanh cuộn dây được thiết kế dạng hình tròn.
Tùy thuộc vào nhu cầu và mục đích sử dụng, bạn hãy chọn loại biến trở phù hợp nhất với mình.
3. Ứng dụng của biến trở là gì?
Nhờ khả năng biến đổi linh hoạt dòng điện và điện áp trong mạch, biến trở được ứng dụng khá rộng rãi. Dưới đây là một số ứng dụng cụ thể của biến trở:
- Điều chỉnh volume: Biến trở sử dụng trong âm thanh nút vặn của loa, âm ly, được dùng để làm thiết bị khuếch đại âm thanh và điều chỉnh âm lượng. Khi điều chỉnh núm vặn thì âm thanh sẽ được thay đổi tăng hoặc giảm tương ứng
- Điều chỉnh công suất: Biến trở được sử dụng trong việc tăng giảm công suất động cơ
- Điều chỉnh nhiệt: Biến trở được sử dụng để tăng giảm nhiệt nhanh chóng trong thiết bị gia dụng như bình nóng lạnh, tủ lạnh, điều hòa…của mỗi hộ gia đình
- Điều chỉnh ánh sáng: Loại biến trở này được dùng để điều chỉnh độ sáng, tối của đèn được bắt gặp rất nhiều trong đời sống hiện nay. Biến trở được ứng dụng để thay đổi độ sáng của đèn LED hoặc là đèn dân dụng 220V.
- Ứng dụng trong ngành công nghiệp: Biến trở có vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp. Khi thiết bị truyền tín hiệu 4 – 20mA hoặc 0 – 10V về trung tâm mà bị hỏng thì biến trở sẽ kết hợp với một bộ chuyển đổi biến trở sang 4 – 20mA để thay thế cho thiết bị hư hỏng giúp hệ thống được chạy tạm thời.
4. Cách đo và kiểm tra biến trở là gì?
Để kiểm tra hoạt động của biến trở, ta cần sử dụng đồng hồ vạn năng VOM. Mục đích của việc đo và kiểm tra biến trở là để xác định đâu là chân chạy của biến trở. Việc đo và kiểm tra biến trở bao gồm các bước sau:
- Bước 1: Điều chỉnh lại thang đo của VOM tại vị trí đo điện trở. Lấy hai đầu đo của đồng hồ vạn năng để đo hai chân bất kì của biến trở. Sau đó, xoay trục của biến trở để kiểm tra xem giá trị điện trở có thay đổi không
Có hai trường hợp xảy ra:
TH1: Thử biến trở nhầm chân sẽ có 2 hiện tượng
Nếu giá trị điện trở thay đổi thì một trong hai chân sẽ là chân chạy
- Bước 2: Dùng que màu đen nối chân còn lại của biến trở
- Bước 3: Xoay trục biến trở
Nếu đồng hồ đo vạn năng thay đổi giá trị thì chân kết nối que màu đỏ sẽ là chân chạy. Còn nếu đồng hồ đo vạn năng VOM không đổi thì hai chân đang đo là chân cố định. Từ đó ta có thể kết luận chân còn lại là chân chạy của biến trở.
TH2: Biến trở không hoạt động
Nếu giá trị điện trở không có sự thay đổi thì 2 chân đang đo chắc chắn là hai chân cố định của biến trở.
- Bước 2: Kiểm tra lại biến trở bằng cách giữ que màu đỏ của đồng hồ vạn năng VOM với biến trở, que màu đen thì ta nối với chân còn lại của biến trở
- Bước 3: Xoay trục biến trở. Nếu thấy đồng hồ VOM thay đổi giá trị thì chân nối với que màu đen là chân chạy của biến trở. Ngược lại, nếu đồng hồ VOM không đổi thì biến trở không còn hoạt động.
5. Một số lưu ý khi mua biến trở là gì?
Hiện nay trên thị trường xuất hiện rất nhiều các loại biến trở vậy nên trước khi mua biến trở, bạn cần lưu ý một số điểm sau:
- Chọn loại biến trở phù hợp: Trước khi mua biến trở, bạn cần xác định rõ nhu cầu và ứng dụng của biến trở. Có nhiều loại biến trở ứng dụng trong nhiều trường hợp khác nhau như biến trở volume, biến trở công suất, biến trở nhiệt, biến trở chỉnh ánh sáng đèn, biến trở sử dụng trong công nghiệp… Chọn loại biến trở phù hợp với nhu cầu của bạn để đảm bảo hiệu quả tốt nhất.
- Lắp đặt biến trở theo đúng hướng dẫn: Đọc kỹ hướng dẫn lắp đặt và tuân thủ các quy định của nhà sản xuất. Điều này giúp đảm bảo biến trở được lắp đặt đúng cách và đảm bảo hiệu quả sử dụng, độ bền và an toàn của biến trở. Nếu bạn không có kĩ năng lắp đặt biến trở thì hãy gọi những người có kinh nghiệm hoặc dịch vụ chuyên nghiệp để giúp đỡ bạn.
- Xem xét giá trước khi mua: Khách hàng không nên ham rẻ mà bỏ qua chất lượng sản phẩm. Trước khi mua bạn nên xem xét giá của biến trở và so sánh với chất lượng, tính năng và độ tin cậy của sản phẩm. Tránh mua các biến trở kém chất lượng vì điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu suất cũng như tuổi thọ của các thiết bị lắp đặt biến trở.
- Mua ở những địa chỉ uy tín: Nên mua biến trở từ những địa điểm uy tín, có nhiều người tin tưởng mua hàng. Điều này đảm bảo bạn nhận được sản phẩm và dịch vụ hỗ trợ tốt nhất. Ngoài ra, bạn cũng nên tham khảo ý kiến của người dùng trước đó về sản phẩm.
Qua bài viết trên, hangchavn hi vọng đã cung cấp đầy đủ thông tin về biến trở là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của biến trở là gì? Ứng dụng của biến trở là gì? Mong rằng bài viết sẽ hữu ích với bạn ! Nếu bạn có bất kì thắc mắc hay góp ý gì về bài viết hoặc có nhu cầu tìm mua xe nâng hàng hóa thì hãy nhanh chóng liên hệ ngay với các chuyên gia của chúng tôi qua số hotline 0975 645 225 hoặc truy cập đường dẫn tại đây.
